De hiërarchisering van culturen wekt veel interesse in de sociale wetenschappen. Het cultureel relativisme, een fundamenteel concept in de etnologie, moedigt ons aan om onze oordelen over verschillende samenlevingen te heroverwegen. Het staat in contrast met het ethnocentrisme, dat de neiging heeft om andere culturen te beoordelen door de lens van de onze.
In 2012 heeft de toekenning van de Nobelprijs voor literatuur aan Bob Dylan de discussies over artistieke hiërarchieën nieuw leven ingeblazen. Deze keuze schudde de traditionele categorieën op en zette de onderscheid tussen “minderjarige kunst” en “belangrijke kunst” ter discussie. Pascal Ory, een gerenommeerde historicus, droeg bij aan deze reflectie door de afschaffing van hiërarchieën tussen artistieke genres centraal te stellen in zijn betoog.
Bernard Lahire, in zijn werk “De cultuur van individuen” (2004), legt de geschiedenis van hiërarchische systemen bloot. Hij benadrukt dat culturele classificaties in de loop van de tijd en door sociale transformaties evolueren. In een wereld waar de grenzen tussen “geleerd” en “populair” vervagen, is het mogelijk om culturen te hiërarchiseren?
Het debat over het cultureel relativisme dwingt ons om onze eigen vooroordelen te onderzoeken. Het moedigt ons aan om elke cultuur in zijn context te beschouwen, zonder te vervallen in een absoluut relativisme dat elke mogelijkheid van interculturele dialoog zou ontkennen. Deze reflectie is essentieel om de culturele diversiteit die ons omringt te begrijpen.
Het cultureel relativisme en zijn theoretische uitdagingen
Het cultureel relativisme, een fundamenteel concept in de studie van de culturele diversiteit, roept diepgaande vragen op over ons begrip van verschillende samenlevingen. In 1952 heeft de UNESCO een belangrijke discussie op gang gebracht over de bijdrage van rassen aan de menselijke beschaving. Dit debat markeerde een keerpunt in onze reflectie over de clash van beschavingen.
De methodologische benadering van relativisme
Claude Lévi-Strauss, een gerenommeerde antropoloog, heeft een wetenschappelijke en morele reactie op racisme gegeven. Hij benadrukt dat culturele diversiteit een natuurlijk fenomeen is, vaak verkeerd begrepen. Deze methodologische benadering moedigt aan om elke cultuur in zijn eigen context te bestuderen, zonder vooroordelen.
De symbolische autonomie van culturen
Het idee van symbolische autonomie van culturen suggereert dat elke samenleving zijn interne samenhang heeft. Echter, ethnocentrisme blijft een wijdverbreide identiteitsreflex. Primitieve bevolkingen verwijzen vaak naar zichzelf met termen die anderen uitsluiten van hun menselijkheid, wat een wereldbeeld illustreert dat op zichzelf gericht is.
De grenzen van absoluut relativisme
Absoluut relativisme brengt risico's met zich mee. Het kan leiden tot een overmatige tolerantie voor problematische culturele praktijken. Lévi-Strauss concludeert dat “de barbaar, dat is in de eerste plaats de man die gelooft in barbarij”, en roept op tot een kritische reflectie over onze eigen vooroordelen tegenover cultureel imperialisme.
Concept | Definitie | Implicatie |
---|---|---|
Cultureel relativisme | Studie van culturen in hun context | Respect voor diversiteit |
Ethnocentrisme | Wereldbeeld dat is gericht op de eigen cultuur | Risico van vooroordelen |
Symbolische autonomie | Interne samenhang van elke cultuur | Complexiteit van culturele uitwisselingen |
Kunnen we culturen hiërarchiseren: verkenning van het hedendaagse debat
Het debat over de hiërarchisering van culturen blijft actueel in onze geglobaliseerde wereld. De culturele globalisering roept complexe vragen op over diversiteit en de machtsverhoudingen tussen culturen.
De vraag naar culturele diversiteit
Culturele diversiteit staat centraal in moderne samenlevingen. De filosoof Charles Taylor heeft van 2007 tot 2008 een commissie in Quebec geleid om de “redelijke accommodaties” in een pluralistische samenleving te evalueren. Zijn rapport “De tijd van verzoening” pleit voor een open secularisme en interculturalisme, hoewel deze conclusies tot debat leiden.
De machtsverhoudingen in de cultuur
Acculturatie en ongelijke culturele uitwisselingen blijven bestaan. Taylor identificeert drie ongemakken van de moderniteit: overmatig individualisme, de overheersing van instrumentele rede en het risico van een “zachte despotisme” ondanks formele democratie. Deze dynamieken beïnvloeden de impliciete culturele hiërarchieën.
De impact van globalisering op culturele hiërarchieën
De culturele globalisering transformeert de verhoudingen tussen culturen. Het cosmopolitisme ontwikkelt zich, maar spanningen blijven bestaan. Een studie over de aggregatie van filosofie in Frankrijk illustreert deze uitdagingen:
Criteria | 2022 | 2023 |
---|---|---|
Openstaande posities | 73 | 80 |
Aanwezige kandidaten | 643 | 727 |
Selectiepercentage | 11,4% | 11% |
Toegelaten vrouwen | 43% | 38% |
Deze cijfers onthullen aanhoudende ongelijkheden, met name op het gebied van geslacht, ondanks een wens tot openheid. Het debat over sociale transformatie en de hiërarchisering van culturen blijft dus actueel in een wereld die op zoek is naar een balans tussen diversiteit en eenheid.
Legitieme cultuur en mechanismen van sociale differentiatie
Legitieme cultuur is fundamenteel in sociale differentiatie in Frankrijk. Het is voortgekomen uit de ideeën van Marx en Weber, die het belang van machtsverhoudingen benadrukken. Pierre Bourdieu heeft culturele legitimiteit gedefinieerd, en laat zien hoe sommige culturen worden gewaardeerd, terwijl andere worden genegeerd.
Een studie onder studenten journalistiek illustreert dit fenomeen. Van de 25 ondervraagden kocht niemand “Voici”, omdat zij het als sociaal waardeloos beschouwden. Deze culturele hiërarchie onthult de soft power van dominante culturele instellingen.
Cultureel imperialisme manifesteert zich door de overdracht van cultureel kapitaal. De hogere klassen erven een cultureel erfgoed, in tegenstelling tot de lagere klassen. Bourdieu heeft deze symbolische geweld geïdentificeerd, en laat zien dat de lagere klassen de suprematie van de klassieke cultuur accepteren.
Aspect | Legitieme cultuur | Populaire cultuur |
---|---|---|
Sociale perceptie | Waardevol | Weinig waardevol |
Overdracht | Familieel erfgoed | Minder gestructureerd |
Legitimatie | Culturele instellingen | Langzaam proces |
Culturele legitimatie evolueert voortdurend. Culturen die vroeger gemarginaliseerd waren, zoals jazz, zijn gelegitimeerd door instellingen zoals France Culture. Deze verandering toont de evolutie van culturele hiërarchieën en de invloed van soft power in de herdefiniëring van culturele normen.
De interacties tussen populaire culturen en eliteculturen
De scheiding tussen populaire culturen en eliteculturen vervaagt geleidelijk in onze moderne samenleving. Dit fenomeen kan gedeeltelijk worden verklaard door acculturatie en culturele globalisering, twee processen die de traditionele culturele grenzen herdefiniëren.
Het fenomeen van acculturatie
Acculturatie speelt een cruciale rol in de toenadering van culturen. Dit proces van culturele uitwisselingen stelt verschillende vormen van expressie in staat om elkaar wederzijds te beïnvloeden. Bijvoorbeeld, straatkunst, dat vroeger als populair werd beschouwd, vindt tegenwoordig zijn plaats in prestigieuze kunstgalerijen.
Culturele uitwisselingen en hun dynamieken
Culturele uitwisselingen intensiveren in het tijdperk van culturele globalisering. Geografische grenzen vervagen, wat een soepelere circulatie van ideeën en artistieke praktijken mogelijk maakt. Deze dynamiek verrijkt de culturen terwijl het de gevestigde hiërarchieën ter discussie stelt.
De heroverweging van culturele grenzen
De grenzen tussen populaire en eliteculturen worden steeds vager. Deze evolutie wordt geïllustreerd door de adoptie van diverse culturele praktijken door verschillende sociale groepen. Bijvoorbeeld, rapmuziek, aanvankelijk geassocieerd met de stedelijke cultuur, wordt nu bestudeerd aan universiteiten en erkend als een op zichzelf staande artistieke uitdrukkingsvorm.
Cultureel aspect | Vroeger | Vandaag |
---|---|---|
Straatkunst | Beschouwd als vandalisme | Expositie in musea |
Rapmuziek | Gemarginaliseerd | Bestudeerd aan de universiteit |
Straatvoeding | Populair | Erkende gastronomie |
Deze evolutie van culturele interacties weerspiegelt een meer open en inclusieve samenleving, waar artistieke waarde boven traditionele sociale onderscheidingen staat.
De evolutie van culturele hiërarchieën in het digitale tijdperk
Het digitale tijdperk heeft de gevestigde culturele hiërarchieën diepgaand veranderd. Moderne technologieën hebben de creatie en verspreiding van cultuur revolutionair veranderd. Ze hebben de criteria voor legitimiteit en toegang tot cultuur herdefinieerd.
De impact van nieuwe technologieën
In 2018 hebben de culturele en creatieve industrieën in Frankrijk een omzet van 91,4 miljard euro bereikt. Videospellen, in het bijzonder, hebben deze digitale revolutie gemarkeerd, met een omzet van 5,2 miljard euro. Deze evolutie benadrukt het groeiende belang van het digitale in het culturele landschap.
De democratisering van toegang tot cultuur
Internet en digitale media hebben cultuur toegankelijker gemaakt. Algemene cultuur, ooit voorbehouden aan een elite, is geopend dankzij verplichte educatie en moderne technologieën. Dit fenomeen past binnen de context van culturele globalisering, die uitwisselingen en toegang tot werken van over de hele wereld vergemakkelijkt.
De nieuwe manieren van culturele legitimatie
De criteria voor culturele differentiatie evolueren. De soft power wordt nu uitgeoefend via digitale platforms. De hogere middenklasse opent zich voor producten van de populaire cultuur, wat de grenzen tussen elitecultuur en massacultuur vervaagt. Deze evolutie stelt de gevestigde culturele hiërarchieën ter discussie.
Culturele sector | Omzet (miljarden €) |
---|---|
Boek | 6,3 |
Opgenomen muziek | 0,725 |
Cinema | 3,8 |
Videospellen | 5,2 |
Televisie | 12 |
Conclusie
De vraag of culturen hiërarchisch kunnen worden geordend, roept diepgaande en delicate debatten op. Cultureel relativisme, dat elke cultuur als uniek en ongelijkwaardig beschouwt, staat tegenover de realiteit van wederzijdse uitwisselingen en invloeden. Culturele diversiteit, hoewel gevierd, is gemarkeerd door machtsdynamieken en dominantie.
Populaire en eliteculturen vermengen zich, wat leidt tot syncretische vormen zoals candomblé of santeria. Deze fenomenen tonen aan hoe culturen zich kunnen aanpassen en externe elementen kunnen integreren. Globalisering heeft deze uitwisselingen versterkt, met een duidelijke invloed van de westerse cultuur op de derdewereldlanden.
Het evalueren van culturen uitsluitend op basis van het BBP, de levensverwachting of militaire macht is simplistisch. Het cosmopolitisme biedt een rijke perspectief, dat openheid en wederzijds respect aanmoedigt, terwijl het de verschillen waardeert. Het is dus verstandiger om de uniciteit en bijdragen van elke cultuur aan de mensheid te waarderen in plaats van ze hiërarchisch te ordenen.
RelatedRelated articles


